Phân tích bài thơ Quê hương của Tế Hanh

Phân tích bài thơ Quê hương của Tế Hanh

Đối với văn chương thì đề tài về quê hương luôn là đề tài được các tác giả khai thác rất nhiều. Mỗi một tác giả lại có cách nhìn khác đối với đề tài này. Những tác giả thành công khi viết về quê hương có Tế Hanh, Đỗ Trung Quân, Giang Nam. Và ở đó, ta thấy sự nhẹ nhàng, chân thật của bài thơ Quê hương được viết bởi Tế Hanh khiến ta cảm thấy rung động, xao xuyến về nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người.

Hai tiếng “ quê hương” thật thân thương mà gần gũi, tác giả đã dùng để làm nhan đề của bài thơ. Hai câu thơ mở đầu bài thơ mang đến cảm xúc mộc mạc, chân thành:

Làng tôi vốn làm nghề chài lưới

Nước bao vây cách biến nửa ngày sông.

Đọc hai câu thơ, ta cảm thấy đây như một lời tâm tình rất đỗi bình dị, nhưng cũng đủ để chúng ta hình dung được nơi tác giả đang sống là vùng biển, nơi người dân làm nghề chài lưới. Những hình ảnh giản dị, nước, biển, đặc trưng của làng quê chài lưới khiến cho tác giả mỗi khi xa quê hương đều mong nhớ về.

Tiếp theo, những câu thư gợi lên một khung cảnh tuyệt đẹp ở vùng biển mỗi sớm mai thức dậy. Sự tinh tế của từng câu chữ khiến cho vần thơ trở nên tuyệt đẹp:

Khi trời trong gió nhẹ sớm mai hồng

Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.

Những từ ngữ giàu tính liệt kê không gian thanh bình của biển cả vào buổi sáng sớm như gió nhẹ, sớm mai hồng…có lẽ chính là những điều còn lưu giữ lại trong tâm trí tác giả về quê hương nơi minh sinh ra. Và ở đó, hoạt động vẫn diễn ra thường xuyên vào mỗi buổi sáng chính là “ bơi thuyền đi đánh cá” đã được tác giả miêu tả rất mạnh mẽ và khỏe khoắn.

Chiếc thuyền hăng như con tuấn mã

Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang.

So với những câu thơ ở trên, hai câu thơ này trơ nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn hẳn. Tác giả sử dụng động từ hăng, phăng, cùng phép so sánh độc đáo khiến cho khung cảnh đoàn trai tráng đi đánh cá trở nên giàu đường nét và cá tính. Động từ phăng đã gợi lên sự khéo léo, tinh tế nhưng mạnh mẽ của những chàng trai vùng biển.

Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng

Rướn thân trắng bao la thâu góp gió.

Đến hai câu thơ này, nhịp thơ lại trở nên nhẹ nhàng hơn. Hình ảnh cánh buồm trở nên đậm chất thơ và mang một hồn thơ lãng mạn. Tế Hanh dùng phép so sánh cánh buồm như mảnh hồn làng có sức gợi tả rất sâu sắc. Bởi có lẽ cánh buồm chính là biểu tượng cho cuộc sống của những người làm nghề chài lưới. Sự so sánh tưởng như hữu hình nhưng vô tình lại làm nên một sự sáng tạo nghệ thuật vô cùng đặc sắc. Cánh buồm cùng những con thuyền đã mang lại cả tình yêu, hạnh phúc cũng như hi vọng về cuộc sống của người dân.

Tiếp đến, khung cảnh người dân trở về và chào đón những thành quả lao động sau những giờ làm việc vất vả được tác giả miêu tả chân thực và đầy niềm vui tươi:

Ngày hôm sau ồn ào trên bến đỗ

Khắp dân làng tấp nập đón ghe về

Nhờ ơn giời biển lặng cá đầy ghe

Những con cá tươi ngon thân bạc trắng.

Không khí vui tươi, hứng khởi được tái hiện qua hình ảnh dân làng ồn ào tấp nập. Nhưng con cá tươi ngon nằm im lìm là những gì mà họ đã đạt được sau một ngày lao động miệt mài hết công suất. Và trong khung cảnh đó, không thể thiếu được hình ảnh những người dân lao động khỏe khoắn:

Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng

Cả thân hình nồng thở vị xa xăm.

Những con người mạnh mẽ, đậm chất biển, khỏe khoắn nhưng cũng rất chân chất, mộc mạc, đúng chất những con người vùng biển chài lưới quanh năm vất vả. Và những hình ảnh, con người ấy chính là những điều khiến tác giả không thể nào quên, dù có đi nơi đâu vẫn cứ nhớ về quê hương:

Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ

Màu nước xanh cá bạc chiếc buồm vôi

Thoáng con thuyền rẽ sóng chạy ra khơi

Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá.

Khổ thơ này khiến cho người đọc cảm nhận sự nghẹn ngào, dạt dào tình cảm của tác giả khi nhớ về quê hương yêu dấu, nơi ông đã sinh ra và lớn lên. Dù ở bất cứ nơi đâu thì những hình ảnh ấy vẫn cứ hiện lên không thể xóa mờ.

Có thể nói, bài thơ Quê Hương của tác giả Tế Hanh không chỉ là tấm lòng của riêng tác giả, mà cũng chính là cảm xúc của những người con khi xa quê hương, đều sẽ nhớ về nơi mà chúng ta đã sinh ra, và dành cho nơi đó một thứ tình cảm thiêng liêng, trân trọng nhất.